Ustawa antyprzemocowa 2.0: Znowelizowane rozwiązania ochrony przed przemocą domową

Ustawa antyprzemocowa 2.0., czyli USTAWA z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw.

Z dniem 22 czerwca 2023 r. wejdą w życie zmiany do tak zwanej ustawy antyprzemocowej, których nowelizacja ma dopełnić system ochrony osób pokrzywdzonych przemocą. Nowa wersja ustawy antyprzemocowej 2.0., została przyjęta przez Sejm 13 stycznia i jest kontynuacją przepisów z 2020 roku. Założenia ustawy czynią ją bardzo nowoczesną na tle prawodawstwa europejskiego. Nowy pakiet rozwiązań wzmacnia ochronę osób dotkniętych przemocą. Obecnie przemoc domowa jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. – Zakres, wielość form i skutki natury fizycznej, psychologicznej, a niekiedy ekonomicznej sprawiają, że coraz częściej postrzegana jest za zjawisko społeczne szczególnej kategorii. Nowe rozwiązania zawarte w ustawie mają przede na celu ochronę przed przemocą domową. Kolejną misją ma być poprawa funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy na szczeblu centralnym, regionalnym oraz na szczeblu samorządu terytorialnego.

Ustawa antyprzemocowa 2.0. – Co się zmieni?

Przede wszystkim podstawową zmianą jest już sama zmiana definicja przemocy. Obowiązująca nazwa ustawy wskazywała, że „wyłącznie rodzina jest środowiskiem, w którym dochodzi do aktów przemocy”. Nowa ustawa zakłada, że zachowania przemocowe mogą występować również pomiędzy byłymi małżonkami, którzy w świetle prawa nie są rodziną, czy osobami żyjącymi w związkach nieformalnych. Zatem konieczne było ponowne określenie, co należy rozumieć pod pojęciem przemoc. Dotychczasowe pojęcie „przemoc w rodzinie” zostanie zastąpione przez „przemoc domową”.

Zatem znowelizowana Ustawa antyprzemocowa obejmie ochroną:

• małżonka, także w przypadku gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, oraz jego wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
• wstępnych i zstępnych oraz ich małżonków,
• rodzeństwo oraz ich wstępnych, zstępnych i ich małżonków,
• osobę pozostającą w stosunku przysposobienia i jej małżonka oraz ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
• osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
• osobę wspólnie zamieszkującą i gospodarującą oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
• osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania,
• małoletniego, wobec którego jest stosowana przemoc domowa lub który jest świadkiem przemocy domowej wobec innych osób.

Rozszerzenie o przemoc ekonomiczną, nowe definicje i procedury

W nowelizacji uwzględniona jest przemoc ekonomiczną (dotychczas przepisy uwzględniały jedynie trzy rodzaje przemocy: fizyczną, psychiczną i seksualną). Zastąpiono również definicje „członka rodziny” poprzez wprowadzenie definicji „osoby doznającej przemocy domowej” oraz „osoby stosującej przemoc domową”. Wskazano, że sprawcą przemocy może być osoba najbliższa w rozumieniu art. 115 par. 11 Kodeksu karnego, ale też inna osoba spokrewniona lub niespokrewniona pozostająca w faktycznym związku, niezależnie od faktu wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania, osoby wspólnie zamieszkujące i gospodarujące, a także były małżonek, były partner lub inny członek rodziny, niezależnie od faktu wspólnego zamieszkiwania. Ponadto nowelizacja zmienia m.in. procedury „Niebieskiej karty” i wprowadza programy psychologiczno-terapeutyczne dla sprawców przemocy.

Do obowiązujących już przepisów wprowadzone zostały rozwiązania, które umożliwią izolowanie osób stosujących przemoc domową. Mają one zastosowanie, gdy osoby te stwarzają zagrożenie dla życia lub zdrowia innych osób, także poza wspólnie zajmowanym mieszkaniem.

Ustawa antyprzemocowa 2.0: Rozszerzenie uprawnień Policji i Żandarmerii Wojskowej w zakresie zakazów kontaktu

Od 22 czerwca Policja i Żandarmeria Wojskowa otrzymają uprawnienia, by wydać wobec takiego sprawcy natychmiastowy 14 dniowy zakaz:

• zbliżania się osoby dotkniętej przemocą na odległość ustaloną w metrach;
• kontaktowania się z osobą dotkniętą przemocą domową, aby uniemożliwić jej nękanie również za pomocą środków komunikowania się na odległość;
• wstępu i przebywania w określonych miejscach, jak zakład pracy, szkoła czy placówki oświatowo-wychowawcze, opiekuńcze i artystycznej oraz obiekt sportowy, gdzie uczęszcza osoba dotknięta przemocą domową lub jej dzieci.

Rozszerzenie uprawnień sądu w zakresie zakazów kontaktu i wstępu

Zakazy te będą mogły zostać przedłużone przez sąd cywilny, analogicznie jak w przypadku dotychczas obowiązującego zakazu zbliżania się do mieszkania. Co ważne nakazy będą mogły zostać wydane także przez sąd cywilny. Sąd będzie mógł wydać zakaz kontaktowania się analogicznie, kiedy sprawca przemocy domowej nęka swą ofiarę za pomocą środków komunikacji elektronicznej na odległość, wzbudzając u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia albo w istotny sposób narusza jej prywatność. Zakazem wstępu i przebywania sąd będzie mógł objąć także miejsca, w których osoba dotknięta przemocą regularnie przebywa.

Ustawa antyprzemocowa 2.0: Poprawa pouczeń i usług wsparcia dla ofiar przemocy

Zmiany nastąpią także w pouczeniach o prawach i obowiązkach uczestników postępowania. Mają być sporządzone w prostym, zrozumiałym języku. Dla osób nieporadnych ze względu na wiek lub stan zdrowia, osób poniżej 18 lat, przewidziano dodatkowo wyjaśnienia. Dotyczą one ich uprawnień i obowiązków. W zależności od grupy docelowej, pouczenia oraz wyjaśnienia będą w formie opisowej lub graficznej.

Dodatkowo wprowadzone zostaną zmiany dotyczące pracy zespołów interdyscyplinarnych i dotychczasowych grup roboczych, które funkcjonują w gminach. Ustanowiony zostanie standard podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla osób doznających przemocy domowej. Ustawa doprecyzowała również przepisy dotyczące kwalifikacji osób kierujących specjalistycznymi ośrodkami wsparcia dla osób doznających przemocy domowej.

Jeśli macie pytania z zakresu prawa pracy, chętnie Wam na nie odpowiemy w Kancelarii Ziemecki – Radca prawny Włocławek.